Wciskasz hamulec z całej siły. Przeciążenie próbuje wyrwać Cię do przodu, ale pasy przyciskają Twoją klatkę piersiową do fotela. Opony piszczą, pasażerowie krzyczą. Zatrzymujesz auto kilka metrów przed ciężarówką, która zajechała Ci drogę. Kiedy hamujesz, jesteś jak skoczek, który otwiera spadochron – robisz to instynktownie. Twoim spadochronem jest układ hamulcowy, a podstawą jego działania płyn hamulcowy.
Jak działa płyn hamulcowy?
Płyn hamulcowy przenosi siłę z Twojej stopy na hamulce. Wypełnia przewody hamulcowe każdego współczesnego samochodu osobowego.
Gdy wciskasz pedał hamulca, zwiększasz ciśnienie w układzie hamulcowym. Pod ciśnieniem płyn wypycha tłoki hamulców i przekazuje Twoją siłę na koniec układu. Tłoki przyciskają klocki do tarcz hamulcowych. Auto zaczyna zwalniać.
Czy płyn hamulcowy jest ważny?
Od jakości i rodzaju płynu hamulcowego zależy to, czy zatrzymasz samochód kilka metrów wcześniej. Płyn w dobrym stanie przenosi właściwą siłę na klocki hamulcowe i sprawia, że układ hamulcowy reaguje odpowiednio szybko.
Jednak z czasem płyn hamulcowy traci swoje właściwości. Zużyty płyn sprawia, że mimo wciśniętego hamulca, jedziesz dalej, niż byś chciał.
Właściwości płynu hamulcowego
- Odporność na ściskanie
Płyn hamulcowy trudno ścisnąć, przez co skutecznie przekazuje energię. Gdy hamujesz, przesuwasz płyn w przewodach hamulcowych, zamiast go zgniatać. Stary płyn hamulcowy pochłania część energii, zanim wykona swoje zadanie. - Odporność na wysoką temperaturę
Płyn hamulcowy wytrzymuje wysoką temperaturę. Podczas hamowania tarcze i klocki hamulcowe wydzielają ciepło, które pochłania płyn. Kiedy temperatura jest zbyt duża, płyn hamulcowy wrze i traci swoje właściwości. - Lepkość
Płyny hamulcowe mają różną lepkość, w zależności od składu chemicznego. Niska lepkość płynu sprawia, że układ hamulcowy reaguje szybciej. Bardziej lepki płyn spowolni systemy wsparcia hamowania i stabilizacji toru jazdy.
Dlaczego płyn hamulcowy przestaje działać?
Ze względu na swój skład, płyn hamulcowy bardzo dobrze pochłania wilgoć, która dostaje się do układu hamulcowego. Z czasem zawartość wody w płynie rośnie. Rozwodnioną substancję łatwiej ścisnąć niż czysty płyn.
Woda zmniejsza temperaturę wrzenia płynu hamulcowego. Gdy stary płyn hamulcowy wrze, w przewodach pojawiają się bąble pary wodnej. Parująca woda pochłania większość energii, którą przykładasz do pedału hamulca.
Ile wody może być w płynie hamulcowym?
Amerykański Department of Transportation (DOT) określa, ile wody może być w płynie hamulcowym. DOT jako zawodniony lub mokry nazywa płyn hamulcowy, który zawiera około 3,7% wody.
Zawodniony płyn niższej klasy zagotuje się po kilku sekundach ostrego hamowania. Płyn o lepszych parametrach wytrzyma chwilę dłużej. Jednak, żeby zachować bezpieczeństwo, wymień płyn hamulcowy, zanim pochłonie taką ilość wody.
Jak sprawdzić stan płynu hamulcowego?
Na rynku dostępne są testery elektroniczne, których możesz użyć samodzielnie. Urządzenie przesyła prąd pomiędzy swoimi elektrodami i mierzy przewodność elektryczną płynu. Na tej podstawie tester określa zawartość wody w płynie hamulcowym. Niestety na wynik takiego pomiaru mogą mieć też wpływ inne składniki chemiczne płynu.
Pewniejsze badanie wykonuje specjalistyczny sprzęt warsztatowy. Profesjonalny tester podgrzewa próbkę i sprawdza, w jakiej temperaturze płyn zaczyna wrzeć.
Bez względu na to, jaki tester użyjesz, pobierz próbkę z dolnej części układu hamulcowego. Płyn, który znajduje się w okolicach hamulców, jest w gorszym stanie niż ten w zbiorniku płynu.
Kiedy wymienić płyn hamulcowy?
Sprawdź w instrukcji swojego samochodu lub na stronie producenta. Producenci aut zalecają wymianę płynu hamulcowego po określonym czasie, albo konkretnej ilości kilometrów. Wartości te różnią się w zależności od samochodu i budowy układu hamulcowego. Jednak istnieje kilka sygnałów, które powinny zwrócić Twoją uwagę na płyn hamulcowy.
Jakie są objawy zużytego płynu hamulcowego?
Kiedy ciśnienie w układzie hamulcowym spadnie, zobaczysz kontrolkę ABS lub hamulców. To oznacza, że płyn hamulcowy wyciekł, albo jest tak gorący, że nie zapewnia odpowiedniego ciśnienia. Hamulce działają gorzej, niż zwykle, a Ty musisz hamować mocniej.
Trudno przeoczyć awarię hamulców. Gdy płyn hamulcowy wrze, pedał hamulca wpada w podłogę. Płyn, który raz się zagotował, nadaje się już tylko do wymiany.
Co wpływa na zużycie płynu hamulcowego?
Gdy ciągle pada, a woda z kolejnej kałuży chlapie na hamulce, wilgoć szybciej dostaje się do układu hamulcowego. Przenika ona przez gumowe przewody hamulcowe oraz nieszczelne tłoczki hamulcowe. Gumowe elementy z czasem parcieją i przepuszczają coraz więcej wilgoci.
Czy można samodzielnie wymienić płyn hamulcowy?
Nie. Przed wymianą płynu hamulcowego musisz zebrać drużynę. Oprócz drwiących kolegów będzie Ci potrzebny jeszcze ktoś, kto potrafi wciskać pedał hamulca. Do wymiany płynu wystarczą narzędzia z garażu lub skrzynki, którą wozisz w bagażniku. Musisz zdjąć koła, więc przyda się podnośnik.
Jaki płyn hamulcowy wybrać?
Wybór powinien ułatwić Ci producent samochodu. W instrukcji auta znajdziesz informację, jaki płyn hamulcowy wlać do układu. W niektórych przypadkach można stosować różne rodzaje płynu. Są jednak auta, które tolerują tylko jeden standard.
Rodzaje płynów hamulcowych
Istnieje kilka rodzajów płynów hamulcowych. Mają inny skład i parametry. Oznaczone są klasyfikacją DOT.
- DOT3 — W Europie płyn pracował w starszych samochodach. Obecnie znajduje się w autach, które jeżdżą po drogach amerykańskich i azjatyckich. Płyn DOT3 składa się głównie z glikoli.
- DOT4 — Płyn oparty na glikolach z dodatkiem estrów. Najczęściej wypełnia układy samochodów europejskich. Wytrzymuje większą temperaturę od DOT3, jednak jest bardziej lepki. Ze względu na swoją lepkość nie nadaje się do samochodów z systemami wsparcia kierowcy ABS, ESP, ASR.
- DOT5 — Płyn stworzony na bazie silikonów. Ma dużo lepsze parametry wrzenia i lepkości niż DOT3 i DOT4. Nie pochłania wody, dlatego jest trwalszy niż płyny glikolowe. Jednak wilgoć, która dostanie się do układu z DOT5, jest szczególnie niebezpieczna. Woda powoduje korozję elementów układu, a w niskich temperaturach zamarza.
- DOT5.1 — Ma takie same parametry, jak DOT5 jednak składa się głównie z glikoli, jak DOT4 i DOT3. Pochłania wilgoć i ma niską lepkość. Sprawdzi się w autach wyposażonych w systemy wsparcia kierowcy.
Czy można mieszać płyny hamulcowe?
Teoretycznie można mieszać płyny oparte na glikolach, jednak to kiepski pomysł. Płyn DOT5.1 nie sprawdzi się w aucie, które wymaga bardziej lepkiego płynu DOT3. Lepki DOT4 zmieszany z DOT5.1 nie sprawdzi się w aucie z ABS. Silikonowego DOT5 nie można mieszać z płynami glikolowymi.
Jak często wciskasz pedał hamulca? Nikt tego nie liczy. Ważne, że hamulce działają za każdym razem. Nawet kiedy dbamy o swój samochód, często zapominamy o wymianie płynu hamulcowego. Wymiana jest prosta i tania, a znacznie wpływa na Twoje bezpieczeństwo oraz stan auta. Jeśli już wiesz, o co w tym chodzi, wjeżdżaj do garażu, albo łap za telefon i dzwoń do mechanika!
